Kamienica Laszczków

Droga łącząca plac na stawach z ulicą Kościuszki to jedna z najmłodszych ulic Półwsia Zwierzynieckiego, a przynajmniej tej jego części. Została ona bowiem wytyczona dopiero na przełomie drugiej i trzeciej dekady XX w., stąd brak jej na planie katastralnym Krakowa z 1928 r. W 1937 roku, rok po śmierci Bolesława Komorowskiego, najbardziej chyba uwielbianego lekarza w tej części miasta, ulica ta została nazwana nazwiskiem zasłużonego medyka.

Wszystkie budynki przy ulicy pochodzą z lat 30. ubiegłego stulecia. Są to proste, modernistyczne bryły. Większość z nich przetrwała w swym stanie nienaruszonym od tamtego czasu, co świadczy o jakości i trwałości dzieła przedwojennych fachowców. Zainteresować mogą ozdoby umieszczone nad wejściami do kamienic, gdyż takie zdobnictwo jest zjawiskiem ciekawym, aczkolwiek dość częstym w tej części miasta. Nad wejściem do kamienicy nr 4 znajduje przedstawienie kobiety grającej na lirze i stojącej przy niej dwójki dzieci. Drzwi do kamienicy nr 9 ozdabia zaś niezwykle ekspresywny wizerunek typowo krakowskiego symbolu – smoka.

Najbardziej charakterystyczna, a zarazem najlepiej wykonana płaskorzeźba znajduje się w godle kamienicy nr 7. Widzimy tutaj żubra z przechyloną głową. Jest to jedno z niewielu takich dzieł, którego autor nie jest osobą anonimową. Płaskorzeźbę tę wykonał Konstanty Laszczka, jeden z najwybitniejszych polskich rzeźbiarzy. Laszczka związany był z Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie do 1935 r., kiedy to zrezygnował na znak protestu przeciw utworzeniu obozu w Berezie Kartuskiej. Płaskorzeźbę żubra stworzył jako ozdobę kamienicy, w której sam miał zamieszkać. Budynek zaś zaprojektował w 1937 r. syn Konstantego, Bogdan, który był z kolei architektem i działaczem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.

W kamienicy „pod żubrem” 22 sierpnia 1941 r. odbyło się pierwsze zebranie kółka teatralnego zebranego przez Mieczysława Kotlarczyka, a udział wziął w nim między innymi młody student polonistyki, Karol Wojtyła. Młodzież studencka założyła „Teatr Nasz”, który później przyjął nazwę bardziej znaną, „Teatr Rapsodyczny”. Debiut młodych aktorów odbył się we Wszystkich Świętych tego samego roku sztuką Król Duch. Do końca wojny teatr wystawił jeszcze 7 sztuk i dał 22 przedstawienia. Po 1945 r. działał legalnie z 4-letnią przerwą w latach 1953-1957 aż do ostatecznego zamknięcia w 1967 r.

Bibliografia:

Zabytki architektury i budownictwa w Polsce. Kraków, Warszawa 2007.
Zbroja B., Architektura międzywojennego Krakowa 1918-1939, Kraków 2013.
http://www.muzeumlaszczka.pl/
http://encyklopediateatru.pl/osoby/7244/mieczyslaw-kotlarczyk
Zdjęcie u góry: Plan katastralny Półwsia Zwierzynieckiego z 1928 r., brak ul. Komorowskiego.