Kamienica przy Kościuszki 46

Kamienica przy ul. Kościuszki 46 na pierwszy rzut oka nie wyróżnia się niczym specjalnym spośród innych budynków przy tej ulicy. Ot, zwykła dwupiętrowa kamienica jakich wiele w tej części miasta. Urok odbiera budynkowi zwłaszcza parter, który został z zewnątrz przemalowany na prosty różowy kolor i niezbyt dobrze, żeby nie powiedzieć, że beznadziejnie komponuje się z górną, ceglaną fasadą budynku. Jeśli ktoś jednak zechce dokładniej przyjrzeć się łukom nad oknami na pierwszym piętrze kamienicy, może dostrzec tam wizerunki twarzy wykonane metodą sgraffita. Sgraffito to technika tworzenia obrazu przez nakładanie podwójnej farby tynku. Popularna była w czasach antycznych, później w renesansie a w Krakowie przeżyła kolejny renesans na przełomie XIX i XX w. Nad oknami drugiego piętra znajdują się zaś dobrze wykonane, acz niewielkie i niezbyt dobrze widoczne rzeźby nietoperzy.

Najbardziej zniszczone są zewnętrzne sgraffita przedstawiające najprawdopodobniej Stanisława Staszica i Hugo Kołłątaja. Reszta wizerunków jest jednak w dobrym stanie i bez większych problemów można rozpoznać, kogo one przestawiają. Od lewej widzimy wizerunki: Juliusza Słowackiego, Adama Mickiewicza, Tadeusza Kościuszki i księcia Józefa Poniatowskiego. Są to twarze wielkich Polaków, prawdziwych patriotów. Szczególnie ciekawe, zważywszy na to, że kamienica powstała w 1910 r., kiedy to Kraków był pod zaborem austriackim i miał statut austriackiej twierdzy. Oddziały wojskowe c. k. armii stacjonowały w wielu punktach miasta, m.in. 400 metrów od kamienicy w koszarach piechoty na początku ul. Kościuszki. Takie jednak były realia c. k. monarchii. Podobna sytuacja nie do pomyślenia byłaby w zaborze pruskim czy rosyjskim, ale na szczęście Kraków był częścią Galicji. Taki okaz patriotyzmu jest dość charakterystyczny zwłaszcza dlatego, że budynek ten powstał jako dom gminny, czyli miejsce, w którym miały odbywać się uchwały rady gminy i znajdować się zarząd gminny. Później w kamienicy znajdowała się siedziba policji i milicji obywatelskiej analogicznie do zmian ustrojowych.

Bibliografia:

http://www.obud.pl/art,1483,technika-dekorowania-powierzchni-architektonicznych—-sgraffito-zaczerpniete-z-niemiec,d_sciany
K. Jakubowski, Kamienica przy ul. Kościuszki 46, Kurier Zwierzyniecki nr 8, 2008.
http://krakow.naszemiasto.pl/archiwum/zamach-na-sgraffito,1495412,art,t,id,tm.html